Δεν ξέρω πότε ξεκίνησε το κακό.

Δεν ξέρω πότε ακριβώς μπερδέψαμε τις έννοιες «εθελοντισμός»-κάτι το πραγματικά υπέροχο- με το freelance working, την τζάμπα εργασία, τις win to win συμφωνίες, και την «εργασιακή εμπειρία».

Υποθέτω ότι ξεκίνησε με την κρίση, ή απλά, η κρίση ανέβασε στην επιφάνεια τους πραγματικούς χαρακτήρες όλων μας. Να ξεκαθαρίσω ότι δεν γράφω για κάτι που ξεκινά τώρα, δε γράφω για επαγγελματικές καταστάσεις σε πολύ αρχικό στάδιο.

Εκεί μετρά και λίγο η ρομαντική τρέλα της δημιουργίας, μέχρι όλο αυτό να αρχίσει να γίνεται προσοδοφόρο.

Τότε τα πράγματα οφείλουν να αλλάξουν.

Γράφω για established brands, είτε είναι luxurious restaurants, είτε πολύ ακριβά ξενοδοχεία, είτε ακριβά έντυπα και sites με εκατομύρια αναγνώστες καθημερινά. Που αναζητούν απο γραφίστες, από φωτογράφους, bloggers και αρθρογράφους χωρίς να δίνουν τίποτα.

Τίποτα απολύτως. «Γίνονται όμως αυτά;» θα αναρωτηθεί κάποιος. Σαφώς.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Tο blogging. Το οποίο φρόντισε σε σύντομο χρονικό διάστημα να μεταμορφωθεί σε μια παγκόσμια «έκρηξη δημιουργικότητας»

 Τίποτα κακό φυσικά με το να είναι κάποιος δημιουργικός. Αυτό ζητούμε άλλωστε όλοι γύρω μας. Δημιουργικούς ανθρώπους.

Ανθρώπους με  φαντασία, όνειρα, όραμα, και -γιατί όχι;- να ζούνε από αυτό που διάλεξαν με τόση αγάπη.

Πριν λίγο καιρό συναντήθηκα με μια βραβευμένη travel blogger που λάτρεψα αμέσως. Για την εικόνα της; Οχι μόνο. Για τον επαγγελματισμό της.

Για το ότι χρεώνει τα μεγάλα brands που συνεργάζεται, γιατί κόβει τιμολόγια, γιατί κάνει αυτό που λέμε «σοβαρή δουλειά».  Κάνει αυτό που κάθε επαγγελματίας οφείλει να κάνει. Αλλιώς δεν κλείνει καμμιά συνεργασία.

Αν είσαι εσύ πραγματικός επαγγελματίας, κανένα πανάκριβο εστιατόριο ή fashion brand δεν θα σου πει «Έρχεσαι να γράψεις free για εμάς;» θεωρώντας ότι ο δικός σου χρόνος, οι δικοί σου followers σε όλα τα social media, και ο κόσμος που θα φέρεις στο μαγαζί τους, ισοδυναμεί με ενα «κερασμένο» φαγητό. Με ένα ωραίο φόρεμα. Και οκ, είμαστε πάτσι. Οχι. Δεν είμαστε.

Γιατί ο γραφίστας που δέχεται να φτιάξει ένα logo σε μια μικρή -αλλά εδραιωμένη- εταιρεία με 50 ευρώ, δεν κάνει μόνο κακό στην τσέπη του, αλλά και στον κλάδο του.

Γιατί ένας φωτογράφος που δέχεται από luxurious hotel 150 ευρώ για 3-4 μέρες δουλειάς, κάνει κακό στον ίδιο πρωτίστως.

Γιατί ο αρθρογράφος ή ο blogger που δεν κόβει τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών, δε μπορεί να απαιτήσει και την σωστή αμοιβή.

Αλλά και ο ξενοδόχος που ζητά από τον κολλητό του να τραβήξει με το (τελευταίας τεχνολογίας) κινητό επαγγελματικές φωτογραφίες, κάνει ζημιά και στον δικό του κλάδο.

Τον υποβαθμίζει. Γιατί όταν δεν πληρώνει έναν κειμενογράφο να γράψει για το ξενοδοχείο του, δεν θα εξελιχθεί όπως θα μπορούσε να εξελιχθεί...

Οταν ο ιδιοκτήτης ενός καταστήματος ρούχων, δεν κλείνει συμφωνία με ένα σωστό digital marketing agency, να του αναλάβει τα social media, αλλά ζητά από μια γνωστή του, με 50 ευρώ το μήνα να τους γράφει καθημερινά posts «ότι νάναι μωρέ, ξέρεις, απλά να «φαινόμαστε», κάνει ζημιά στο δικό του το brand κυρίως. Οταν ολόκληροι κλάδοι βολεύονται με τα «μαύρα», ποτέ δεν θα έχουν αυτά που τους αναλογούν. Το χειρότερο δεν είναι μόνο αυτό.

Το χειρότερο είναι ότι οι περισσότεροι υπάρχει περίπτωση να μην σε εκτιμήσουν καν για τις χαμηλές σου τιμές, για να μην αναφερθώ στο παράδοξο του ότι κανένας δεν θα σε εκτιμήσει αν δουλέψεις τζάμπα.

Οι εργασιακές απόψεις, ιδέες και συμπεριφορές δεν ταιριάζουν πάντα με τα «πολύ καλά παιδιά». Το συναίσθημα της χαλαρής οικειότητας, αυτό του «έλα, μωρέ, θα τα βρούμε αλλιώς...», θα πρέπει να μην υπάρχει καν σαν φράση.

(Guess what, δε χάθηκε κάτι για να το βρούμε.)

Δεν χρειάζεται να συζητάμε φυσικά για το αυτονόητο ενός κράτους που κατακερματίζει τα εισοδήματα -ειδικά- των μικρών ελεύθερων επαγγελματιών. Για το κράτος που σε στραγγίζει και σε θεωρεί συχνά, συνέταιρό του.

Κατανοητή λοιπόν η κάθε προσπάθεια που στραγγαλίζεται από άδικη φορολογία και χίλια δυο κρατικά «έκτακτα» έξοδα... και κάπου εκεί είναι που μπαίνει το δίλημμα της πολύ φτηνής συνεργασίας, της «μαύρης αμοιβής», με ό,τι αυτό συνεπάγεται...

Κατανοητή και η απόφαση που παίρνει κάποιος να ρίξει υπερβολικά τις τιμές του, όταν έχει πραγματική ανάγκη.

(Και φυσικά δεν αναφέρομαι σε αυτές τις περιπτώσεις, θα ήταν χυδαίο και άδικο. Συμβαίνουν και οι κακές στιγμές  μέσα στην ζωή.)

Η δική μου -ταπεινή- άποψη είναι αυτή.

Αν κάποιος κάνει κάτι με πάθος, συνέπεια και επαγγελματισμό έχει τη δύναμη να απαιτήσει μια δίκαιη αμοιβή.

Αν όλοι μπορούν να αποδείξουν «γιατί ζητάνε αυτά που ζητάνε», κανένας δε θα μπει στην διαδικασία να παζαρέψει μέχρι αηδίας τις αμοιβές που ήδη τρέχουν στην αγορά, με την υπόσχεση ενός γεύματος, ενός τζάμπα ρούχου, ή μιας απλής αναφοράς στο δικό του όνομα.

Που σύντομα θα ξεχαστεί. Και που δεν θα πληρώσει εν τέλει τους λογαριασμούς του.

Φίλη με πολύ καλό ταξιδιωτικό site, αποφάσισε με την ομάδα της να κάνει ένα αφιέρωμα σε κάποιο πανέμορφο ξενοδοχείο μόνο και μόνο επειδή τους άρεσε τρελά. Θέλανε απλά να το επισκεφτούνε, να τραβήξουνε κάποιες φωτογραφίες, και να γράψουνε κάτι.

Φυσικά στείλανε όλα τα διαπιστευτήρια του «ποιοι είμαστε και τι κάνουμε», όπως συμβαίνει πάντα, για καθαρά τυπικούς λόγους. Εφόσον είχανε ξεκαθαρίσει ότι δεν ζητούσανε-τότε- χρήματα, οι ιδιοκτήτες ζήτησαν να δούνε από πριν τις φωτογραφίες, πριν δημοσιευτούν, να δούν το post που θα γράφανε, να το εγκρίνουν και μετά θα μπορούσανε να το ανεβάσουνε.

Για κάτι που ΔΕΝ πλήρωσαν. Δεν υπήρχε καν η στοιχειώδης ευγένεια του «Ευχαριστούμε πολύ», δεν υπήρχε ο ενθουσιασμός από την πλευρά τους, αυτός που η φίλη μου είχε νιώσει με τους συνεργάτες της, βλέποντας κάποιες φώτο του ξενοδοχείου σε ένα έντυπο.

Eν κατακλείδι. Εχω μπει σε φρέσκες επαγγελματικές ομάδες που όλοι είχαμε κέφι, όνειρο να πετύχει αυτό που είχαμε φτιάξει και λίγο μας ένοιαζε η μηνιαία αμοιβή. Η αμοιβή γενικώς. Και αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό. Κακό αρχίζει να γίνεται όταν η κατάσταση γίνεται πάγια. Μόνιμη. Με μηδέν οικονομικό ορίζοντα. Τότε φεύγεις. Είναι πραγματικά άγριοι καιροί.

Αλλά και η παραδοχή άνευ-όρων είναι επίσης άγρια. Και έχει κόστος. Για σένα. Ποτέ για τους «άλλους».

Επίσης ας μειώσουμε αυτά τα #hashtag για ψύλλου πήδημα στο κάθε μέτριο εστιατόριο, το κάθε μέτριο bar, τόση τζάμπα διαφήμιση δεν την θέλει ούτε ο Θεός.....Μα το Θεό δηλαδή...

(Γνωστή μου και πολύ επιτυχημένη επιχειρηματίας, χρειάστηκε μια δυνατή ομάδα στο ξεκίνημα της. Δεν μπορούσε να δίνει πολλά, το είχε ξεκαθαρίσει από την αρχή. Κάποιοι έμειναν μαζί της και στήριξαν το δικό της όραμα. Σήμερα είναι ένα brand που όχι μόνο πληρώνει, αλλά προσλαμβάνει και συνεχώς. Οταν την ρώτησα «Που οφείλεται η επιτυχία της», μου απάντησε «Σε όσους με πίστεψαν. Και έμειναν».

Kαι κάτι βασικό. Την εκάστοτε αμοιβή μας την διαπραγματευόμαστε με ευγένεια. Κρατάμε το «τουπέ» για τις βραδυνές εξόδους, και στις συνεργασίες μαθαίνουμε να συζητάμε πολιτισμένα, με ηρεμία.

Na αποδεικνύουμε την αξία μας.

Η αγορά είναι μικρή. Τραγικά μικρή. Ολα διαδίδονται. Ειδικά οι κακές συμπεριφορές.